VENTILATIE EN KLIMATISATIE
Install Magazine 975 – maart 2021

Luchtzuivering door elektrostatische precipitatie

Het coronavirus heeft een goede binnenluchtkwaliteit hoog op de agenda gezet. Afdoende ventileren is natuurlijk de meest voor de hand liggende methode om dat te bereiken. In de praktijk is dat echter niet altijd mogelijk, omdat bijvoorbeeld de nodige installaties ontbreken of omdat het anders te koud wordt binnen. Bovendien moet men voorkomen dat de ventilatie zelf voor een verdere verspreiding van vervuiling of ziektekiemen zou zorgen. Filtratie en reiniging van de lucht biedt dan uitkomst. Elektrofiltratie is hiervoor een interessante techniek. De Onderneming sprak met Guillaume Ooms een van de specialisten terzake, van de firma Genano.

Elektrisch geladen deeltjes

Bij luchtreiniger met elektrofiltratie gaat de lucht door een speciale kamer in het toestel, waar de vuildeeltjes in de lucht een negatieve elektrische lading krijgen. De wanden van de kamer hebben een positieve lading, die de zwevende deeltjes aantrekt. Allerhande types vervuiling, zoals pollen, schimmelsporen, stof en fijnstof maar ook ziektekiemen en virussen blijven zo tegen de wand plakken. Microben en virussen worden daarbij gedood of gedesactiveerd. De wand van de reactiekamer wordt automatisch gereinigd, zodat alle vuildeeltjes in een reservoir worden verzameld, dat dan wanneer nodig vervangen kan worden.

Deze techniek heeft een aantal voordelen. Eerst en vooral zorgt het voor een hoge graad van zuivering. Het haalt deeltjes tot 0,003 micron uit de lucht. Dat is niet alleen effectief tegen vervuiling zoals schimmels of pollen, maar verwijdert ook virussen en fijnstof, wat met conventionele filtermethoden moeilijker te bereiken is. Dat maakt elektrofiltratie niet alleen interessant als er een pandemie heerst. Luchtvervuiling door fijnstof van verkeer en verwarmingsinstallaties is immers een blijvend probleem.

Bovendien zijn elektrostatische precipitatoren erg onderhoudsvriendelijk. Een HEPA-filter haalt ook verontreinigingen uit de lucht, maar die blijven dan in de filter zitten. Dat wil zeggen dat de filterelementen regelmatig moeten vervangen worden, anders wordt de filter zelf een broeihaard van besmetting. Omdat ziektekiemen in dit geval niet worden gedesactiveerd, moeten de vuile filterelementen best met de nodige voorzorg behandeld worden.

Voor inbouw in HVAC-installaties is dan weer handig dat er nauwelijks drukverliezen zijn bij elektrofiltratie, in tegenstelling tot fysieke filters. Daar geldt immers de grondregel : hoe efficiënter de filter, hoe groter het drukverlies. Maar meer drukverlies betekent dat ventilatoren meer kracht moeten leveren en dus meer energie zullen verbruiken.

De Hoge Gezondheidsraad heeft in een advies ook elektrostatische precipitatoren aangeraden, omdat de technologie een vergelijkbare efficiënte heeft van HEPA-filters, maar niet de drukval veroorzaakt van zo een HEPA-filter.

Bewezen werking

Het systeem voor luchtdecontaminatie van Genano werd twintig jaar geleden ontwikkeld aan de Universiteit van Helsinki. Oorspronkelijk werden de toestellen vooral in medische omgevingen ingezet in Scandinavië. Gaandeweg is het toepassingsveld breder geworden, en worden het principe ook ingezet in scholen. De werking van de toestellen werd getest door VTT, een onafhankelijke Finse testinstantie. Een Genano-luchtreiniger werd opgesteld in een gesloten testruimte van 30 m³, waarbij de lucht vervuild was met diverse types ziektekiemen, zowel bacterieel als viraal. Het ging meer bepaald om bacteriële sporen, schimmelsporen, vegetatieve bacteriële cellen en virussen. Om de aanwezigheid van virussen na te gaan, werden bacteriofagen gebruikt, die een goede simulatie geven van norovirus, en waarvan algemeen wordt aangenomen dat ze ook gezien kunnen worden als een simulatie van coronavirussen. De proefruimte was voorzien van een ventilator, om de ziektekiemen gelijkmatig te verdelen.

De luchtreiniger werd dan op vol vermogen aangezet, en op gezette tijdstippen werden luchtstalen genomen en geanalyseerd op de aanwezigheid van microben. Als vergelijkingspunt werd een tweede reeks stalen genomen onder gelijke omstandigheden, maar dan met het toestel uitgeschakeld. De conclusie is dat elektrofiltratie voor een snelle verwijdering van virussen zorgt. Waar er zonder desinfectie pas na twee uur een daling van het gehalte aan virussen optreedt, en er na drie uur nog een meetbare aanwezigheid is, treedt er met desinfectie al een sterke daling op na een half uur, en ligt het gehalte al na een uur onder de detectiegrens. De resultaten voor andere ziektekiemen vertonen een gelijkaardig beeld. Genano raadt dan ook aan om de toestellen te dimensioneren op minstens twee luchtverversingen per uur.

Belgisch kantje

“Dat een dergelijke techniek vooral bekend is in Scandinavië, mag niet verbazen” legt Guillaume Ooms uit. “Mensen brengen daar een belangrijk deel van hun tijd binnenshuis door en intensief ventileren is in de winter niet aan de orde. Vandaar dat binnenluchtkwaliteit er een veel belangrijker kwesties is dan bij ons. Ondertussen is er echter een bewustwording bezig, waarbij de coronacrisis als katalysator werkt. Steeds meer organisaties beseffen dat een goede luchtkwaliteit niet evident is. Dat gaat dan over medische omgevingen en aanverwanten, zoals wachtkamers bij dokters of tandartsen. Maar ook bedrijven raken ervan overtuigd dat ze iets moeten doen om werknemers en klanten te beschermen. En dan hebben we het nog niet gehad over scholen, waar aangename temperaturen en een goede luchtkwaliteit in de huidige gebouwen moeilijk te verzoenen zijn. Een systeem met een bewezen werking dat bovendien weinig onderhoud vraagt, biedt dan uitkomst.”

Om aan de gestegen vraag te voldoen, heeft Genano een distributiecentrum voor West-Europa opgestart in België. De keuze voor ons land is niet toevallig: een van de belangrijke aandeelhouders van de Finse fabrikant is een Belg, zodat het verhaal ook een Belgisch kantje heeft.

Door Alex Baumans

Foto’s: Genano