EVENEMENTEN  
Install Magazine 1004 – september 2025

Collectieve aanpak nodig om renovatietempo op te trekken

Conclusies van het 16de Energiecongres

Het Energiecongres, een gezamenlijke organisatie van Embuild Vlaanderen, Techlink en Flux 50, had dit jaar als thema ‘De renovatierace naar 2030’. Dit sprak duidelijk tot de verbeelding, want er was een grote opkomst in congrescentrum Lamot in Mechelen. Een opvallende aanwezige was Melissa Depraetere, Vlaams minister van onder meer Wonen, Energie en Klimaat. Dit is een duidelijk teken dat de Vlaamse overheid de problematiek ernstig neemt. De uitdaging is groot. Terwijl we de eindsprint zouden moeten inzetten om de doelstellingen voor 2030 te halen, doet de situatie op het terrein eerder aan een surplace denken. De huidige aanpak voldoet niet, we moeten uitkijken naar alternatieven. Een meer collectieve benadering kan een antwoord bieden.

Drempels wegwerken

In nieuwbouw is de energietransitie een feit: energiezuinige woningen met PV-panelen en warmtepomp zijn daar standaard. In renovatie gaat het echter heel wat trager. Caroline Deiteren, directeur generaal van Embuild Vlaanderen, riep de Vlaamse overheid dat ook op om renoveren gemakkelijker te maken. Uit een enquête van de Embuild bleek dat de renovatieplicht goed gekend is en op een breed draagvlak kan rekenen. Woningeigenaars zijn vooral gemotiveerd om te renoveren om de energierekening te verlagen. In de praktijk zijn er echter nog heel wat drempels die het proces vertragen. Zo zijn de terugverdientijden voor onder meer warmtepompen nog veel te lang. Een taks-shift van elektriciteit naar gas dringt zich op. Verder is een renovatie ook een complex proces. Vanuit de overheid kan er meer begeleiding geboden worden om een renovatieplan op te stellen en de eigenaar doorheen het project te loodsen.

Om potentiële kopers meer transparantie te bieden, pleit Embuild er ook voor dat de geschatte kost van de renovatieplicht, mee moet vermeld worden bij de prijs. Een dergelijke schatting zit nu al in de EPC-berekening vervat, maar wordt veelal op de achtergrond geschoven. Embuild is er dan ook voorstander van dat die gegevens meteen zichtbaar zijn, zonder dat een potentiële koper eerst het hele EPC-verslag in detail moet doornemen.

Minister Melissa Depraetere was er zich van bewust dat een renovatie duur en complex is, en dat de overheid moet inzetten op begeleiding en financiering. Wat dat laatste betreft, is het budget beperkt, dus wil de minister ervoor zorgen dat elke euro een zo groot mogelijk energiebesparend effect heeft. De steun moet vooral dienen om mensen over de streep te trekken om de energieprestatie te verbeteren. Tevens moet de huurmarkt beschermd worden. Een renovatiegolf mag er niet toe leiden dat betaalbare huurwoningen van de markt verdwijnen. Het beleid wil meer aandacht schenken aan groepen zoals huurders, sociale huisvesting en bewoners van appartementen.

De appartementreflex is nodig

Vanuit verschillende hoeken kwam de kritiek dat het Vlaamse woonbeleid hoofdzakelijk op individuele woningen gericht is, en nauwelijks rekening houdt met appartementen. Zo zijn de huidige premiemechanismen weinig aangepast aan appartementen, onder meer omdat ze een gefaseerde renovatie niet ondersteunen. Flatgebouwen hebben ook typische renovatieproblemen (betonrot, brandveiligheid..) die nu buiten het premiestelsel vallen. De VerbouwLening voor VME’s is een nuttig instrument, maar de impact ervan kan vergroot worden door de bedragen en looptijd te verlengen.

Ook kan de besluitvorming van VME’s versneld worden. Het huidige systeem waar alles aan het ritme van de algemene vergaderingen moet verlopen, is veel te log. Voor sommige beslissingen zijn soepelere systemen met schriftelijke besluitvorming met gewone meerderheden meer aangewezen. Dat is echter niet mogelijk in het huidige wettelijk kader.

Een ander kader

Daarmee was een ander centraal thema aangeraakt. De huidige filosofie waarbij alles aan de individuele eigenaar wordt overgelaten, die de klus ook nog eens binnen de perceelgrenzen moet klaren, stoot duidelijk op zijn grenzen. Een meer wijkgerichte aanpak kan een oplossing bieden, onder meer dankzij schaalvoordelen en synergiën. Een reeks woningen aansluiten op een warmtenet kan voordeliger zijn dan allemaal individuele installaties uit te werken. Technisch is er heel wat mogelijk, maar het wetgevend kader is er niet op ingesteld. Zelfs een relatief eenvoudig concept als energiegemeenschappen komt nauwelijks van de grond. We zien een terugkerend patroon van demonstratieprojecten, die tonen wat er mogelijk is, maar die alleen kunnen werken dankzij een specifieke steun en/of inbreng van expertise. Als die niet meer voorhanden zijn, komt er geen opvolging en blijft de impact beperkt tot dat ene voorbeeld.

Frederik Loeckx van Flux 50 deed dan ook een warme oproep om de administratieve muren voor collectieve oplossingen te slopen. De huidige situatie is immers zeer frustrerend. Er zijn ideeën en goede wil genoeg, maar die worden slechts uitzonderlijk gerealiseerd omdat men steeds tegen dezelfde obstakels oploopt. Met de logica die toegespitst is op de eengezinswoning zullen we het niet redden. Als de renovatie werkelijk in een stroomversnelling moet komen, dan moeten we boven de grenzen van het perceel denken. Er zijn al aanzetten in die richting. Het komt erop aan om een dynamiek te creëren en een passend wetgevend kader te ontwikkelen.

Door Alex Baumans

Foto’s: copyright Karel Duerinckx