VENTILATIE EN KLIMATISATIE
Install Magazine 1003 – mei 2025

Oorspronkelijke charme bewaren bij renovatie

Gents rijhuis vernieuwd met Renson technieken

Een renovatie is in de eerste plaats een aanpassing in functie van hedendaagse eisen van comfort en energie-efficiëntie. Dat houdt echter het risico in dat de oorspronkelijke charme verloren gaat door de ingrepen om moderne technieken te integreren. Architect Thomas Roelandts van Marge Architecten streefde in de eigen woning, een rijhuis uit de jaren 1920 in Gent, naar een evenwicht. Daarvoor deed hij een beroep op systemen van Renson voor ventilatie en zonwering.

Een huis met karakter

De woning aan de Gentse Coupure van de vroege jaren 1920 had een eigen decoratieve stijl, die zowel elementen van Art Nouveau als de toen opkomende Art Deco combineerde. Thomas Roelandts wilde daarom zoveel mogelijk van de oorspronkelijke decoratieve elementen bewaren, zoals het parket, mozaïekvloeren, moulures… Ook de gevelrenovatie gebeurde in dialoog met Monumentzorg om het historische karakter te bewaren.

Een eerste ingreep was om zoveel mogelijk ruimte te creëren binnen de beschikbare oppervlakte. Bij de aankoop was de woning sterk opgedeeld in kamers. Die indeling werd opengebroken om meer ademruimte te scheppen. Tevens werd de achteraanbouw verwijderd, waardoor de achtergevel meer licht kreeg. De inpassing van moderne technieken stelde een uitdaging. Het huis had wel een redelijk groot bewoonbaar oppervlak voor een beperkte perceelgrootte. De structuur was dus sterk verticaal opgedeeld, van een souterrain over verschillende verdiepingen tot een zolderkamer. De oplossing bestond in een technische schacht die doorheen de hele woning liep en fungeerde als ruggengraat. Hierin werden alle voorzieningen ondergebracht, met telkens aftakkingen op elke verdieping.

Aangenaam binnenklimaat verzekeren

Een Panasonic Aquarea lucht-water warmtepomp zorgde voor de verwarming. De buitenunit vond een plek op het dakterras, met de binnenunit helemaal beneden in het souterrain. Als afgiftesysteem werd voor aangeblazen convectoren gekozen. Gezien de oorspronkelijke vloeren bewaard bleven, was vloerverwarming immers uitgesloten. De convectoren garandeerden een aangename temperatuur en werden weggewerkt in een decoratieve omkasting.

Een goede luchtkwaliteit was een prioriteit. Als men de isolatie van een oude woning verbetert, dan moet men ook denken aan ventilatie. Veelal wordt die discussie vernauwd naar vochtafvoer, maar ook andere parameters spelen mee zoals CO₂ en VOC’s. Heel wat bouwmaterialen en zelfs alledaagse voorwerpen; zoals kledij of meubels, verspreiden allerlei stoffen in de lucht. Een goede ventilatie is dus onontbeerlijk voor een gezond binnenklimaat.

De oplossing was een vraaggestuurd C-systeem, met als centrale unit een Healthbox 3.0 van Renson. Balansventilatie kwam in dit geval niet echt in aanmerking. Om te beginnen vereiste zo een systeem meer kanaalwerk, dat moeilijk in de gestapelde structuur van de woning was in te passen. Verder was de voorgevel slechts beperkt gerenoveerd omwille van zijn historisch karakter. Door de lagere graad van isolatie en luchtdichtheid van die gevel, was een D-systeem minder zinvol. Thomas Roelandts was al vanuit zijn praktijk vertrouwd met de Healthbox van Renson, die een optimale combinatie van installatiegemak en prestaties garandeerde.

Het was echter niet evident om de unit een plaats te geven in de woning. Uiteindelijk kwam de unit in een kast boven het voorwandsysteem van het toilet in de badkamer. Van daaruit vertrokken dan luchtkanalen naar de natte ruimtes (naast de badkamer ook de keuken en het gastentoilet), van waaruit de vervuilde lucht werd afgezogen. Daarbij kreeg elke ruimte een eigen sensor zodat het ventilatiedebiet wordt aangepast aan de behoefte. De lucht wordt afgevoerd via een dakdoorvoer, om een rooster in de achtergevel te vermijden. De toevoer gebeurt via Invisivent ventilatieroosters bovenop de ramen in de droge ruimtes. Deze roosters hebben volledig dezelfde kleur als de ramen.

Oververwarming vermijden

Beter geïsoleerde woningen hebben een grotere kans op oververwarming. De warmtepomp heeft wel een koelfunctie, maar Thomas Roelandts ging ook uit van het principe van voorkomen is beter dan genezen. Alle warmte die uit de woning wordt gehouden, hoeft daarna niet meer weggekoeld te worden. Daarom zijn de ramen van de woonruimtes voorzien van Fixscreen zonwering, met doekkasten en zijgeleiders die in dezelfde kleur als het schrijnwerk gelakt werden. Dat zorgt voor een bijzonder strak uitzicht.

Voor de achtergevel werd een slim principe toegepast. De gevel had 22 cm bijkomende isolatie aan de buitenkant gekregen en was dan ook heel wat dikker geworden. In de leefruimtes werden de ramen zo dicht mogelijk bij de buitenkant geplaatst, om een maximum aan bruikbare ruimte te creëren. In de traphal werden de ramen daartegen aan de binnenkant geplaatst. De grotere muurdikte fungeert dan als een luifel, zodat er nauwelijks directe bezonning is. Daardoor werd zonwering hier overbodig.

De traphal biedt ook de mogelijkheid voor passieve nachtkoeling. Door het dakraam in de zolderkamer op kipstand te zetten, en de ventilatierooster op de benedenverdieping te openen, ontstaat er een natuurlijke trek die de koude lucht via de traphal in de woning verspreidt.

Planning is cruciaal

Om een dergelijk project tot een goed einde te brengen, benadrukt Thomas Roelandts het belang van een grondige planning. Bouwen in een dergelijke context is niet eenvoudig. Er zijn echter voor alles oplossingen te vinden. Vanuit zijn praktijk had Thomas Roelandts al ervaring opgedaan met vergelijkbare renovaties, zodat hij op de meeste problemen kon anticiperen. “Elke minuut die je in de planning steekt, spaar je later dubbel en dik uit,” besluit hij.

Door Alex Baumans

Foto’s: Marge Architecten